Dankzij de vele mooie giften die de campagne ‘Utrecht tegen corona’ van Vrienden UMC Utrecht & Wilhelmina Kinderziekenhuis opleverde, konden Stefan Nierkens en zijn team starten met een uniek onderzoek naar een behandeling op maat voor coronapatiënten. In nauwe samenwerking met het RIVM zoekt het team naar de beste manier om het verloop en/of de ernst van een corona infectie te voorspellen en te behandelen. Zodat we artsen beter kunnen adviseren over de intensiteit van de behandeling van hun patiënten. Daarnaast genereren we met dit onderzoek meer kennis, die collega onderzoekers kunnen gebruiken voor de ontwikkeling van het beste coronavaccin.

Stefan: “Wij proberen te begrijpen waarom een corona-infectie bij sommige mensen heel problematisch verloopt, terwijl anderen maar milde klachten hebben. Daarbij kijken we specifiek naar de rol van het immuunsysteem. Immuuncellen zijn cruciaal om je te beschermen tegen virussen. Bij de meeste mensen gaat dat best goed, maar bij sommigen leidt het tot een ontregelde reactie van het immuunsysteem, waardoor er juist meer schade ontstaat aan de long, maar ook aan andere organen. Wij proberen te begrijpen waarom dat zo is. Ook willen we zo vroeg mogelijk kunnen voorspellen welke patiënten op de intensive care belanden zodat je eerder kan beginnen met de juiste therapie.”

Doelen onderzoek

• Eerder ingrijpen: als we kunnen voorspellen bij welke patiënten het fout dreigt te gaan, kunnen we eerder ingrijpen. Als we weten wat er precies fout gaat, kunnen we ook beter bedenken welk medicijn, of combinatie van medicatie, het best zal werken. Het is mogelijk dat verschillende patiënten een verschillende behandeling nodig hebben.
• Verloop voorspellen: als we kunnen begrijpen hoe de immuunreactie er uitziet bij patiënten die milde klachten hebben gehad en wat er fout gaat bij patiënten met een ernstig verloop, kunnen we dat verloop mogelijk gaan voorspellen, zodat de artsen eerder een signaal krijgen dat er overgegaan moet worden op een intensievere behandeling of wellicht een andere behandeling.
• Bijdragen aan kennis voor ontwikkeling vaccin: voor de ontwikkeling van vaccins moeten we weten hoe de immuunreactie er uit moet zien om zo goed mogelijk beschermd te worden tegen een herinfectie. Er zijn vele immuuncellen en het immuunsysteem heeft voor elke indringer een specifieke afweerreactie in petto. De kennis die wordt opgedaan in dit onderzoek kunnen collega onderzoekers gebruiken voor de ontwikkeling van het beste vaccin.

Samenwerking

Tijdens de coronagolf van dit voorjaar zijn we in samenwerking met het RIVM bloedmonsters gaan verzamelen van coronapatiënten. Het RIVM heeft bloedmonsters afgenomen bij gezinnen thuis waarbij het verloop van de ziekte vaak mild was. Deze bloedmonsters vormden een mooie aanvulling op de bloedmonsters van patiënten die waren opgenomen in het UMC Utrecht, waarbij het verloop vaak veel ernstiger was. In een paar weken zijn meer dan 1.000 samples opgeslagen die nu onderzocht worden.

Unieke aspecten van dit onderzoek

De eerste studies over dit onderwerp richtten zich voornamelijk op IC-patiënten. Uniek aan dit onderzoek is dat er bloedmonsters van zowel patiënten met milde klachten als patiënten met een ernstig ziekteverloop worden onderzocht. Zo krijgen we een goed beeld over het hele verloop van de ziekte. Dankzij de samenwerking met het RIVM ontvangen wij meer informatie over de reactie van het immuunsysteem bij zowel kinderen (in een gezin waarbij een ouder positief blijkt) als volwassenen en met name de kwetsbare ouderen. Bij dit onderzoek wordt specifiek gekeken naar een groep immuuncellen (zogenaamde T cellen) die virus geïnfecteerde cellen herkennen en opruimen. Of die juist het tegenovergestelde doen: immuuncellen die niet goed samenwerken, waardoor er meer schade ontstaat en het virus niet efficiënt wordt opgeruimd.

Eerste resultaten

Dankzij de vele giften die zijn ontvangen van particulieren, bedrijven en stichtingen konden de onderzoekers snel aan de slag met het verzamelen en opslaan van alle bloedmonsters. Voor de analyse van al deze monsters is subsidie ontvangen van de overheid. De onderzoekers zijn gestart met een grote screening van een groot aantal markers op de cellen en het bloedplasma van een klein aantal patiënten. De meest veelbelovende markers worden geselecteerd en vervolgens gemeten op het materiaal van de rest van de patiënten. De eerste resultaten zijn naar verwachting eind van het jaar beschikbaar.

Wij zijn K.F. Hein Fonds, W.M. de Hoop Stichting, Dirkzwager-Assink Fonds, Stichting Virtutis Opus, Dr. C.J. Vaillant Fonds en A.S.R. en alle particuliere donateurs zeer dankbaar voor hun bijdrage aan dit belangrijke onderzoek.

Kijkje achter de schermen

Stefan Nierkens, medisch immunoloog, geeft een kijkje achter de schermen van het onderzoek.